Ecobati Mons

1. Inleiding

Verschillende economische sectoren zijn sterk betrokken bij de opwarming van de aarde, zoals de mode, het vervoer, enz.

De bouwsector is echter een van de grootste spelers, samen met de modesector, verantwoordelijk voor 11% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Merk op dat dit cijfer niet het vervoer van grondstoffen omvat.

Naast de verschillen per sector zijn er ook verschillen op mondiaal niveau, maar ook op Europees en zelfs op nationaal niveau.

De impact is groter in ontwikkelingslanden dan in landen die al ver gevorderd zijn op het gebied van stadsontwikkeling (bv. China 16% VS Europa 9%). Europa zou zich kunnen voordoen als een goede leerling, maar de meeste gebouwen zijn oud en dus zeer energie-intensief.

Enkele cijfers om het effect van de bouwsector op het milieu beter te begrijpen, op Europees niveau:

- 33,5% van het geproduceerde afval

- 33% verbruik van natuurlijke hulpbronnen (deze eerste 2 punten vertegenwoordigen al 40% van het energieverbruik)

- 36% van de CO2-uitstoot

- 16% van het waterverbruik

Het grootste probleem van België is de ouderdom van het gebouwenbestand. 75% van de huidige gebouwen is namelijk ouder dan 1981. De duurzaamheid van deze gebouwen zal dus moeten worden gerenoveerd om het energieverbruik, een bron van CO2-uitstoot (tussen 60% en 70% in Brussel), te verminderen.

 

2. De bron van vervuiling

Naast het feit dat de verstedelijking de natuurlijke omgeving royaal aantast, wat vaak wordt aangeduid als "bodem artificialisatie", waardoor ecologische overgangscorridors voor insecten en planten verloren gaan, hebben ook de gebruikte materialen een aanzienlijke impact, waaronder de energie die wordt gebruikt om de producten te vervaardigen. Dit geldt met name voor de vervaardiging van producten, gezien de gebruikte energie en de daaruit voortvloeiende CO2-emissies. Een uitzondering is cement, waarvan de milieuvervuiling voor 50% wordt veroorzaakt door het chemische scheppingsproces en voor 50% door de zeer grote hoeveelheid warmte die nodig is om bijvoorbeeld de ovens aan te drijven. Cement alleen al is verantwoordelijk voor 7% van de wereldwijde uitstoot.

Het ligt meer dan voor de hand dat de vermindering van de koolstofuitstoot zal komen van het gebruik van materialen op biologische basis of van hout.

Eerder is al gezegd dat broeikasgassen worden geproduceerd door verstedelijkende ontwikkelingslanden. Helaas blijven de ontwikkelde landen niet achter, aangezien zij de kunst van het slopen beoefenen om economische redenen en niet omdat de gebouwen aan het eind van hun levenscyclus zijn. Bij gebrek aan planning of regelgeving zullen projectontwikkelaars dus voorrang geven aan het financiële aspect boven het milieuaspect, en dus aan sloop boven renovatie.

 

Een intensieve renovatie genereert 150 kg CO2, gelijk aan nieuwbouw met biobased producten.

Een traditionele nieuwbouw genereert 450 kg CO2.

 

3. Verordeningen en normen

 

Op Europees niveau

1 ° De Europese richtlijn van 2002 betreffende de energieprestaties van gebouwen, die in 2006 door alle lidstaten is bekrachtigd. Dit is een goed begin, maar onvoldoende, aangezien alleen rekening wordt gehouden met de CO2 die door nieuwe gebouwen wordt geproduceerd. Met 1% vervangende gebouwen per jaar in Europa gaat dit echter zeer langzaam.

2 ° 2011 en 2012 komen er eindelijk normen over de levenscyclus van producten en materialen, maar ook van gebouwen en bouwwerken. Aangezien een norm niet verplicht is, wordt hij slechts zelden nageleefd.

 

Op nationaal niveau

- Nederland heeft de norm voor 2011-2012 een meer officieel karakter gegeven, zodat hij nu gereguleerd is.

- Zweden heeft de eis voor koolstofmetingen verhoogd tot 2022.

- Andere Europese landen beginnen hierover na te denken.

 

Hoe zit het met België?

Laten we eerlijk zijn, zonder de oliecrisis van de jaren 1970 zou men zich niet bewust zijn geweest van de noodzaak om huizen en gebouwen te isoleren (invoering van dubbele beglazing, enz.). En dit fenomeen doet zich nu opnieuw voor, vanwege de nieuwe energiecrisis die ons hard treft.

Aangezien wij het land van het surrealisme zijn, moest deze traditie in ere worden gehouden. In 1980, vóór Europa, werden normen ingevoerd. Maar pas in 2006 kwam er echt schot in de zaak met de invoering van de EPB, oftewel de energieregelgeving.

Maar laten we niet te sarcastisch zijn en erkennen dat we sindsdien zeer goed geëvolueerd zijn. Zo is er de doelstelling voor 2050 en de veralgemening van het EPB A-label voor 2050.

 

4. Op weg naar energie-efficiëntie

De basisregel voor energiebesparing in de bouwsector is vermindering van het energieverbruik. Dit wordt bereikt door onze gewoonten en levensstijl te veranderen. Om dit te bereiken is het belangrijk op alle niveaus actieplannen in te voeren.

Om er zeker van te zijn dat we globaal kunnen handelen, moeten we de levenscyclus van producten analyseren, d.w.z. vanaf hun natuurlijke staat, via hun transformatie, hun gebruik en hun mogelijkheid tot recycling aan het eind van hun leven.

Aan deze energiezuinigheid wordt gewerkt tijdens de bouw of renovatie, maar ook tijdens de sloop.

Alvorens in te gaan op de elementen waaraan moet worden gewerkt om deze mooie energie soberheid te bereiken, is het belangrijk een belangrijk onderscheid te maken:

            - Eco-materiaal: van natuurlijke oorsprong, recycleerbaar, geen VOS (vluchtige organische stoffen), duurzaam en recycleerbaar.

            - Biomateriaal: uitsluitend van plantaardige of dierlijke oorsprong. Geproduceerd via het biomassa-systeem, d.w.z. met uitsluitend biologische materialen en dus zonder gebruik van fossiele brandstoffen.

Om het doel zo goed mogelijk te bereiken, moet worden gewerkt vanuit een 360°-visie en niet slechts vanuit één element:

 

1° Natuurlijke materialen

2° Energie

3 ° Afval

4 ° Bodem en water

5° Biodiversiteit en landschappen

6 ° Stof- en geluidsoverlast

 

5. Natuurlijke materialen

 

   a) Cement

Cement is het meest vervuilende element, aangezien het verantwoordelijk is voor 7% van de broeikasgasemissies wereldwijd. Het wordt gebruikt om beton te maken. Er is cement met een lage uitstoot op de markt (deze maakt gebruik van koude activering, waardoor de CO2-uitstoot door 10 kan worden gedeeld).

   

   b) Thermische isolatie

Het Belgische gebouwenbestand veroudert en is tegelijkertijd een belangrijke bron van energieverbruik, dus is het belangrijk om de juiste isolatie te kiezen.

Dankzij isolatie kan warmteverlies in de winter worden vermeden, maar ook, en dat is niet zo bekend, koeling in de zomer en dus het gebruik van apparaten van het type "airconditioning", die een enorme bron van energieverbruik vormen.

Isoleren met niet-natuurlijke producten is al goed, maar het is niet voldoende om het effect van de energievervuiling van de bouwsector te verminderen.

Vooral omdat er recycleerbare natuurlijke isolatieproducten van zeer goede kwaliteit op de markt zijn. Dit soort producten sluit perfect aan bij wat men zoekt in termen van levenscyclus. De meeste zijn afkomstig van plantaardige, dierlijke of organische vezels.

Voorbeelden hiervan zijn schapenwol, hennepwol en cellulosewatten.

 

6. Ecodesign-software

Dit is een hulpmiddel om te bepalen welke assen moeten worden gevolgd om de beste positieve impact op de milieuprestaties te hebben.

 

7. Circulaire economie

Dit bestaat uit het hergebruik van recycleerbare materialen met als groot voordeel dat er geen nieuwe materialen hoeven te worden geproduceerd die onnodige energie-uitgaven veroorzaken.

Het nadeel is de aanschafprijs, die momenteel duurder is. Dankzij de regelgeving die de vermindering van de koolstofuitstoot oplegt, zal dit type recycling echter steeds belangrijker worden.

 

8. Biologische en ecologische verven

Als alternatief voor de bestaande verf kan men zich wenden tot verf van plantaardige en/of minerale oorsprong.

Het grote voordeel van dit type verf is dat het geen VOS (vluchtige organische stoffen) uitstoot, die een bron zijn van longziekten en infecties.

Bovendien zijn het toepassingsgemak en de afwerking even goed als bij gewone verf.

 

9. Muurbescherming en decoratie

Naast verf kunnen voor binnenmuren ook andere natuurlijke elementen worden gebruikt. Deze omvatten

- Kalk

- Klei

- Geëxpandeerde kurk: dit is de hars die bij verhitting als lijm fungeert

 

10. Ecologische tegels

Van het ontwerp tot het gebruik zijn tegels niet echt een voorbeeld voor het milieu. De vernietiging van het landschap en de ondergrond, het afval tijdens de fabricage, de grote hoeveelheid energie die nodig is voor het bakken en niet te vergeten het vervoer: het was meer dan belangrijk dat deze sector reageerde.

Dankzij de bewustwording van de sector zijn er nu tegels met een milieukeur op de markt:

- Afschaffing van lood, cadmium en antimoon.

- Strengere naleving van de levenscyclus en vooral recycling van afval door het terug te brengen in de productieketen.

- Strengere controle door laboratoria op de uitstoot van fluor, zwaveldioxide en stikstofoxide.

- Drastische vermindering van het energieverbruik door hergebruik van het gebruikte water..

 

11. Ecologische betonsteen

De grootste zorg bij betonblokken is het gebruik van cement en de rampzalige gevolgen daarvan voor het milieu.

Gelukkig zijn er alternatieven die het mogelijk maken de bakfase, de slechtste fase in de levenscyclus van het product, te omzeilen.

Er zijn blokken op de markt die gemaakt zijn van lavasteen, kalkzandsteen, enz.

Naast dit fabricagevoordeel mag ook het zeer gunstige thermische aspect niet worden verwaarloosd, waardoor het energieverbruik kan worden verminderd en dus het welzijn van de planeet kan worden verbeterd.

 

12. Ecologische bakstenen

Baksteen is het belangrijkste element in de bouwsector. Het grootste probleem komt tijdens de fabricagefase, want er kan meer dan 45 miljoen ton as ontstaan, om nog maar te zwijgen van de in de lucht zwevende deeltjes.

Gelukkig zijn er vele opties op de markt om het gebruik van traditionele baksteen met hetzelfde resultaat op het gebied van duurzaamheid, sterkte en weerstand te vermijden. En aan keuze geen gebrek (steenkoolas, hennep en stro, samengeperste aarde of zand, gerecycleerd plastic)!

 

13. Energie

Dit werk wordt uitgevoerd op 2 assen: de energiekosten op de bouwplaats en de energiekosten tijdens de productie.

Op de bouwplaats kan dit worden bereikt door een beter beheer van het vervoer en het gebruik van materialen met weinig fossiele energie.

Tijdens de productie kan productieafval worden gebruikt voor verwarming, ter vervanging van vervuilende energiebronnen, voor de installatie van zonnepanelen en regenwaterrecuperatie.

 

14. Afval

Afvalscheiding wordt essentieel voor bedrijven. Ook hier is het belangrijk een onderscheid te maken: consumentenafval en productieafval.

Consumentenafval, dat eigen is aan het bedrijf, moet worden gesorteerd. Enerzijds om aan de wet te voldoen en anderzijds om de kosten van dit afval te drukken.

Productieafval, hetzij op de site, hetzij op de productielijn, moet worden gerecycleerd, hetzij door het terug te brengen naar de productielijn, hetzij door de geldende regelgeving na te leven door het in het recyclagepark te deponeren en niet onder de grond te begraven.

 

15. Bodem en water

Het opvangen van regenwater en de integratie ervan in de productielijn of voor gebruik door het personeel wordt voor bedrijven bijna verplicht.

Voor de bescherming van bodem en rivieren zijn bedrijven verplicht depollutiesystemen op te zetten. Net als bij preventie moeten er maatregelen en controles worden ingevoerd.

 

16. Biodiversiteit en landschappen

De achteruitgang van het landschap moet worden tegengegaan door beschermde gebieden te creëren of door het beginsel van duurzaam beheer toe te passen, bijvoorbeeld duurzaam bosbeheer door herbeplanting.

 

17. Stof en lawaai

Voor dit punt moeten de bedrijven investeren in nieuw materieel dat efficiënter is qua geluid en reinhei